Rodzic w pracy – na jakie przywileje możesz liczyć?

Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem określane są przez Kodeks pracy w jego VIII rozdziale. Znajdziemy tam regulacje dotyczące praw kobiet w ciąży oraz szereg dodatkowych uprawnień z tytułu bycia rodzicem. W niniejszym artykule przybliżę najważniejsze uprawnienia wraz z informacją o potrzebnej dokumentacji. Sprawdź, na jakie przywileje może liczyć rodzic w pracy.

Zacznijmy od początku, czyli pracownica w ciąży

Przyszłe mamy przez Kodeks pracy chronione są przed zwolnieniem, a także zyskują szereg dodatkowych praw po urodzeniu dziecka. Tu często pojawia się pytanie, jak to wygląda w pracy tymczasowej – bowiem ochrona kobiet ciężarnych w tym przypadku wygląda nieco inaczej.

W myśl obowiązujących przepisów pracodawca ma obowiązek przedłużenia umowy zawartej z Tobą na czas określony, jeśli kończy się po upływie 3 miesiąca ciąży (liczony każdy po 28 dni, czyli 4 tygodnie). Umowy terminowe w tym przypadku ulegają przedłużeniu do dnia porodu. Niestety zasada ta nie ma zastosowania w przypadku umów cywilno-prawnych, które nie chronią w swych zapisach kobiet ciężarnych.

Rozwiązanie to gwarantuje Ci pomimo zakończenia umowy z dniem porodu prawo do skorzystania z płatnego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego przewidzianego po urodzeniu dziecka.

Pamiętaj, by zgłosić pracodawcy fakt bycia w ciąży, złożyć stosowne zaświadczenie lekarskie i pozostać w kontakcie z pracodawcą, gdy pójdziesz na zwolnienie lekarskie. Natomiast kiedy Twoja pociecha pojawi się na świecie, poinformuj o tym swojego pracodawcę i złóż wnioski o wykorzystanie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Wnioski takie uzupełnij aktem urodzenia dziecka.

PRZEPISY MÓWIĄCE O WYMIARZE URLOPU MACIERZYŃSKIEGO I RODZICIELSKIEGO

Art. 180 § 1–3 Kodeksu pracy

„1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;

2) 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;

3) 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;

4) 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;

5) 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

2. Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego.

3. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania wymiaru, o którym mowa w § 1.”

A gdy już mama wróci do pracy

Po powrocie z urlopu macierzyńskiego, jako rodzic sprawujący opiekę nad dzieckiem do lat 4, masz prawo do skorzystania z następujących przywilejów:

• korzystania z uprawnienia do wykonywania pracy wyłącznie do 8 godzin na dobę;
• korzystania z uprawnienia do niewykonywania pracy w godzinach nadliczbowych;
• korzystania z uprawnienia do niewykonywania pracy w godzinach nocnych;
• korzystania z uprawnienia do niewykonywania pracy w delegacji służbowej, poza stałym miejscem pracy;
• korzystania z uprawnienia do niewykonywania pracy w systemie przerywanego czasu pracy.

Ponadto jeśli karmisz swoje dziecko piersią, przysługuje Ci prawo do dodatkowych przerw na karmienie.

Wymiar przerwy na karmienie wynosi odpowiednio:

• 2x 30 minut – w przypadku jednego dziecka;
• 2x 45 minut – w przypadku dwóch i więcej dzieci;
• 1x 30 lub 45 minut – w przypadku kobiety zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy (od 4 do 6 godzin).

Przerwy na karmienie mogą zostać połączone – w takim przypadku pracownicy będzie przysługiwało odpowiednio 60 lub 90 minut. Mogą one zostać udzielone w dowolnym momencie, możliwe jest również późniejsze rozpoczynanie lub wcześniejsze kończenie pracy z uwagi na wykorzystywanie przerw na karmienie. Należy jednak pamiętać, że w celu skorzystania z tego prawa masz obowiązek złożenia oświadczenia w tej kwestii. W świetle aktualnych przepisów nie jest natomiast wymagane przedkładanie żadnej dodatkowej dokumentacji lekarskiej, wskazującej sposób karmienia dziecka.

Zobacz także: Praca tymczasowa – co powinieneś wiedzieć?

A co z prawami ojca?

W pierwszej kolejności pamiętaj o wykorzystaniu urlopu okolicznościowego z tytułu narodzin dziecka – przysługuje Ci on w wymiarze 2 dni. Do skorzystania z tego prawa wystarczy Twoje oświadczenie określające narodziny dziecka jako okoliczność wnioskowanego urlopu.

Masz także prawo do wykorzystania urlopu macierzyńskiego (w części) i rodzicielskiego (nawet w całości), podejmując się opieki nad dzieckiem zamiast mamy.

Dodatkowym urlopem należnym tylko tatusiom jest urlop ojcowski. Wymiar tego urlopu wynosi dwa tygodnie – możesz wykorzystać ten urlop w dowolnym okresie po urodzeniu dziecka, jednakże nie później niż do chwili ukończenia przez dziecko 24 miesięcy. Urlop ojcowski może – w zależności od Twojej decyzji – zostać wykorzystany jednorazowo albo w dwóch częściach, po jednym tygodniu każda. Należy wówczas pamiętać o wypełnieniu stosownego wniosku i przedłożenie go wraz z aktem urodzenia dziecka w dziale kadr, nie później niż na tydzień przed rozpoczęciem planowanego urlopu.

Rozpoczynasz pracę? Sprawdź, jak wypełnić kwestionariusz osobowy.

Pozostałe prawa pracujących rodziców

Opieka nad chorym dzieckiem

Jeżeli Twoje dziecko zachoruje, możesz wykorzystać zwolnienie lekarskie celem opieki nad nim. Zwolnienie takie może zostać wykorzystane zarówno przez matkę, jak i przez ojca dziecka.

Wymiar zwolnienia jest zależny od wieku dziecka i wygląda następująco:

• 60 dni w przypadku dziecka młodszego niż 14 lat;
• 14 dni w przypadku dziecka starszego niż 14 lat.

Posiadanie ubezpieczenia chorobowego daje rodzicom chorego dziecka możliwość uzyskania zasiłku opiekuńczego, którego wysokość wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Opieka nad dzieckiem zdrowym – art. 188 KP

To 2 dodatkowe dni do wykorzystania przez rodzica dziecka, które nie ukończyło 14 r.ż.
Wykorzystuje je jedno z rodziców lub oboje dzieląc się nim po 1 dniu. Co ważne – liczba dni nie zwiększa się wraz z liczbą dzieci . Niezależnie od tego, ile masz dzieci, wymiar dni opieki jest taki sam (2 dni w ciągu roku). Pamiętaj również, że te dodatkowe dni należy wykorzystać w danym roku kalendarzowym, w przeciwnym razie przepadną.

By móc skorzystać z opieki, należy złożyć pracodawcy oświadczenie, w którym rodzic deklaruje chęć skorzystania z tego prawa i jednocześnie potwierdza niekorzystanie z niego przez drugiego rodzica. W celu skorzystania z dnia wolnego z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym należy wypełnić wniosek urlopowy z zaznaczeniem tego powodu nieobecności w pracy.

Ubezpieczenie członków rodziny

Pamiętaj, że masz prawo zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków swojej rodziny, dzięki temu będziecie mogli korzystać z publicznej opieki medycznej już od momentu narodzin dziecka. Zgłoś się do koordynatora, który przekaże Ci odpowiedni wniosek.

Ubezpieczenie grupowe na życie – dodatkowe świadczenie z tytułu narodzin dziecka

Gdy korzystasz z ubezpieczenia grupowego na życie, w momencie narodzin dziecka należy Ci się wypłata świadczenia z tego tytułu. Jeśli jesteś zainteresowany dodatkowym ubezpieczeniem grupowym, również zgłoś się do koordynatora, który przekaże Ci wniosek z prośbą o jego wypełnienie.

Rodzic w pracy – podsumowanie

Jeśli w którymkolwiek z przypadków masz wątpliwości, czy też potrzebujesz pomocy w skompletowaniu lub uzupełnieniu wymaganej dokumentacji, możesz liczyć na pomoc swojego Koordynatora. Chętnie Ci pomożemy – sami również jesteśmy rodzicami :).

Na czyje wsparcie mogę liczyć w agencji pracy PowerJobs?

Dowiedz się więcej