05.06.2025Autor:
Z obszarem rekrutacji związana od 7 lat – dotychczas zajmowała się zarówno pracą tymczasową, jak i rekrutacjami stałymi, w tym przez ponad 2 lata w branży IT. Nie boi się wyzwań i lubi, gdy w pracy dużo się dzieje. Dla kontrastu prywatnie ceni ciszę, spokój i zacisze domowe, a jej ulubioną porą roku jest jesień.
05.06.2025Autor:
Z obszarem rekrutacji związana od 7 lat – dotychczas zajmowała się zarówno pracą tymczasową, jak i rekrutacjami stałymi, w tym przez ponad 2 lata w branży IT. Nie boi się wyzwań i lubi, gdy w pracy dużo się dzieje. Dla kontrastu prywatnie ceni ciszę, spokój i zacisze domowe, a jej ulubioną porą roku jest jesień.
Umowa o pracę to najczęściej oferowana i wybierana forma zatrudnienia w Polsce. Powinna zawierać najważniejsze elementy określone przepisami prawa: strony umowy (pracodawcę i pracownika), rodzaj umowy (np. na czas nieokreślony, na czas określony lub na okres próbny), opis rodzaju wykonywanej pracy oraz miejsce wykonywania obowiązków. Konieczne jest także określenie wynagrodzenia za pracę i wymiaru czasu pracy, a w przypadku umowy na okres określony – czas jej trwania lub dzień zakończenia. Umowa o pracę zawierać musi ponadto termin rozpoczęcia pracy, informacje o okresie wypowiedzenia oraz warunki pracy i płacy.
Co musi zawierać umowa o pracę, ile trwa okres wypowiedzenia oraz na jaki czas może być zawarta? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.
Główne zasady umowy o pracę reguluje Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 roku (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141), określający, czym jest umowa o pracę i jakie prawa oraz obowiązki stron umowa o pracę zawierać musi. Pracodawca i pracownik, jako strony umowy, są zobowiązani do przestrzegania przepisów kodeksu pracy, które stanowią nadrzędne źródło prawa pracy i nie mogą być ograniczane przez indywidualne ustalenia, chyba że na korzyść pracownika. Kodeks pracy zawiera wytyczne dotyczące formy pisemnej umowy o pracę, oświadczeń stron umowy oraz elementów, które powinna zawierać umowa o pracę.
Umowa o pracę zawierana jest między pracodawcą (osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną) a pracownikiem (osobą fizyczną). Pracodawca zatrudnia pracownika na podstawie umowy o pracę, a pracownik zobowiązuje się do osobistego świadczenia pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy. Umowa o pracę zawiera podstawowe ustalenia dotyczące pracy, w tym rodzaj umowy, wymiar czasu pracy, wynagrodzenie i miejsce wykonywania pracy.
Pracodawca powinien najpóźniej w dniu zawarcia umowy o pracę poinformować pracownika o adresie siedziby pracodawcy, organizacji pracy, kierownictwie, wymiarze czasu pracy oraz miejscem i czasem wyznaczonym do wykonywania pracy.
Pracownik i pracodawca podpisują zgodne oświadczenia woli, dzięki czemu stosunek pracy uregulowany jest przepisaną formą i warunkami. Obie strony umowy są zobowiązane do przestrzegania przepisów prawa pracy. Umowa powinna być sporządzona w formie pisemnej, co wyklucza umowy ustne.
Każda umowa o pracę musi zawierać obowiązkowe elementy wynikające z przepisów prawa. Są to:
Dodatkowo, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, pracodawca powinien poinformować pracownika pisemnie o:
Pracodawca zobowiązuje się do sprawdzenia kwalifikacji pracownika oraz dopuszczenia go do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy zgodnie z przepisami prawa pracy.
W polskim systemie prawnym funkcjonują różne rodzaje umów o pracę. Zatrudnianie pracownika może odbywać się na podstawie:
Umowa o pracę na czas określony ustala konkretny termin jej wygaśnięcia i może być zawierana na maksymalnie 33 miesiące. Po upływie tego okresu, jeśli zatrudnienie jest kontynuowane, przekształca się w umowę na czas nieokreślony. Pracodawca może zawierać dowolną liczbę umów o pracę na czas określony, ale łączny czas zatrudnienia nie może przekroczyć wspomnianego limitu. Umowę na okres próbny, jako umowę o pracę na okres próbny, zawrzeć należy najpóźniej w dzień rozpoczęcia pracy; okres próbny może trwać maksymalnie 3 miesiące.
Pracownicy zatrudnieni na czas określony mają prawo do takich samych świadczeń jak osoby zatrudnione na umowę na czas nieokreślony, w tym do urlopu i ubezpieczenia społecznego. Umowa może zostać rozwiązana za porozumieniem stron, po upływie określonego czasu umowa wygasa automatycznie, chyba że strony zawrą kolejną umowę o pracę.
Wynagrodzenie w ramach umowy o pracę powinno być jasno określone w umowie i nie może być niższe niż minimalna płaca krajowa, ustalana corocznie przez rząd. Powinno być wypłacane regularnie, nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Obecnie (stan na czerwiec 2025) minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce wynosi 4666 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa to 30,50 zł.
Dodatkowo umowa o pracę może przewidywać premie, dodatki za nadgodziny, wynagrodzenie za pracę w nocy oraz dodatki za szczególne warunki pracy. Pracownikowi przysługuje także dodatek za pracę w niedziele czy święta. Umowa może określać wynagrodzenie za pracę oraz terminy wypłat i składniki wynagrodzenia.
Umowa o pracę wiąże się z obowiązkowym odprowadzaniem składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), czyli składek na ubezpieczenia społeczne. Są one odprowadzane zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę i stanowią nieodłączny element umowy o pracę.
Składka ta przeznaczona jest na budowanie kapitału emerytalnego pracownika. Środki z tej składki finansują przyszłe emerytury, co oznacza, że każda wpłata zwiększa fundusz, z którego pracownik będzie otrzymywał świadczenia po osiągnięciu wieku emerytalnego. Obecnie wynosi on 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Składka ta finansuje renty dla osób, które z powodu trwałej lub czasowej niezdolności do pracy nie mogą już samodzielnie zarabiać. Świadczenie może być przyznawane w wyniku choroby, wypadku lub innego zdarzenia losowego, które prowadzi do niezdolności do pracy.
Dzięki tej składce pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Obejmuje ona m.in. zasiłek chorobowy, opiekuńczy oraz świadczenia rehabilitacyjne, zapewniając zabezpieczenie finansowe w czasie choroby, gdy pracownik nie jest zdolny do wykonywania obowiązków.
Zobacz także: Zwolnienie lekarskie i wynagrodzenie chorobowe – podstawowe informacje.
Składka zdrowotna finansuje ubezpieczenie zdrowotne pracowników, umożliwiając im dostęp do publicznej opieki zdrowotnej. Pracownik oraz zgłoszeni przez niego najbliżsi mogą korzystać z usług medycznych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), w tym z wizyt lekarskich, badań diagnostycznych czy hospitalizacji.
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma prawo do płatnego urlopu, którego wymiar jest określony w Kodeksie pracy. Wynagrodzenie za czas urlopu zależy od jego rodzaju.
Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu zależy od stażu pracy:
Do okresu pracy, od którego zależy prawo do urlopu, wlicza się nie tylko czas przepracowany u obecnego pracodawcy, ale także lata nauki.
Pracownik ma również prawo do innych rodzajów urlopów, takich jak urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy oraz urlop na żądanie:
To prawo przysługuje każdej kobiecie zatrudnionej na umowę o pracę po urodzeniu dziecka. Urlop trwa 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka i do 37 tygodni przy wieloraczkach. W tym czasie pracownica otrzymuje zasiłek macierzyński.
Urlop rodzicielski przysługuje rodzicom po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i ma na celu umożliwienie opieki nad dzieckiem. Można skorzystać z niego do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy sześć lat. Wymiar urlopu wynosi do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz do 43 tygodni w przypadku porodu mnogiego.
W czasie urlopu rodzicielskiego rodzic otrzymuje zasiłek, wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), którego wysokość zależy od długości urlopu oraz okresu korzystania z urlopu macierzyńskiego.
Urlop można podzielić pomiędzy oboje rodziców, co daje elastyczność w organizacji czasu opieki nad dzieckiem. Warto również pamiętać, że rodzice mają możliwość składania wniosków o urlop w różnych formach, co może pomóc w dostosowaniu czasu opieki do potrzeb rodziny.
Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom lub opiekunom dziecka, umożliwiając sprawowanie opieki nad nim do ukończenia 6. roku życia. Może trwać maksymalnie 36 miesięcy, z czego jeden miesiąc jest zarezerwowany wyłącznie dla jednego z rodziców i nie może być przekazany drugiemu. Podczas urlopu wychowawczego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, ale jego składki na ubezpieczenie społeczne są opłacane przez państwo.
Chcesz wiedzieć więcej o przywilejach pracujących rodziców? Przeczytaj: Rodzic w pracy – na jakie przywileje możesz liczyć?
To specjalny rodzaj urlopu, który pracownik może wykorzystać w nagłych sytuacjach. Przysługuje w wymiarze do 4 dni rocznie i może być brany bez wcześniejszego uzgadniania z pracodawcą, jednak pracownik musi poinformować o jego wykorzystaniu najpóźniej w dniu rozpoczęcia.
Urlop okolicznościowy przysługuje pracownikowi w szczególnych sytuacjach życiowych, takich jak ślub, narodziny dziecka czy śmierć bliskiej osoby. Jest to dodatkowy, płatny urlop, a jego wymiar zależy od rodzaju okoliczności:
Ważne jest, aby pracownik poinformował pracodawcę o potrzebie skorzystania z tego urlopu i dostarczył odpowiednie dokumenty, które potwierdzą zaistniałe okoliczności.
Urlop z powodu siły wyższej, wprowadzony z myślą o sytuacjach nagłych, które wymagają natychmiastowego działania, zapewnia pracownikowi możliwość uzyskania do 2 dni lub 16 godzin wolnego rocznie. W tym czasie pracownik może zająć się pilnymi sprawami osobistymi, których nie mógł przewidzieć ani zaplanować. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 50% stawki. Pracownik powinien zgłosić potrzebę skorzystania z tego urlopu możliwie najszybciej i przedłożyć pracodawcy stosowne wyjaśnienie.
Urlop opiekuńczy umożliwia pracownikowi sprawowanie opieki nad członkiem rodziny, który potrzebuje pomocy ze względu na poważne problemy zdrowotne. Przysługuje on w wymiarze 5 dni rocznie i jest bezpłatny, a pracownik może go wykorzystać na opiekę nad bliskimi, takimi jak rodzice, małżonek, dzieci, czy inni członkowie rodziny, z którymi pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony pracodawca ma również obowiązek podać uzasadnienie wypowiedzenia. Pracodawca powinien zachować okres wypowiedzenia, chyba że strony postanowią inaczej.
Umowa o pracę dobiegła końca? Od pracodawcy otrzymasz świadectwo pracy.
Umowa o pracę jest bardzo pożądana przez pracowników. Dlaczego? Poniżej przedstawiam najważniejsze zalety.
Choć umowa o pracę zapewnia stabilność i szereg przywilejów, ma również swoje wady.
Umowa o pracę to jedna z najważniejszych form zatrudnienia, regulowana przez przepisy Kodeksu pracy. Gwarantuje stabilność, ochronę prawną oraz liczne przywileje, takie jak płatny urlop i ubezpieczenie społeczne. Pomimo pewnych wad, takich jak wysoki koszt zatrudnienia czy mniejsza elastyczność, umowa o pracę pozostaje najczęściej wybieraną formą zatrudnienia przez pracodawców i pracowników.
